My mother’s mother’s mother: South African Women’s Writing from 17th century Dutch to contemporary Afrikaans deur Pieta van Beek en Annemarié van Niekerk
Uitgewer: Leiden University Press, 2019
In my soeke na goeie boeke vir Vrouedag, kom ek af op hierdie stewige werk. Hoewel die fokus nie per se Christelik is nie, is die aard van vroue se ervaring in Suid-Afrika sodanig dat daar ’n bykans deurlopende Christelike ondertoon is.
Van Beek en Van Niekerk gee vir ons ’n heerlike versameling van meer as 70 vroueskrywers se werk. Die fokus is linguisties, naamlik om die ontwikkeling van Nederlands na Afrikaans na te speur. In die proses word natuurlik ook geskiedenis en letterkunde toegelig. In hulle eie woorde word die leefwêreld van ons voormoeders oopgebreek. Suid-Afrika se geskiedenis – sosiaal, polities en godsdienstig – word lewendig in die dagboeke, briewe en selfs lyste van vroue.
Die piëteit wat diep in ons wortels lê, kom veral in die vroeëre geskrifte helder deur. Die leser ontmoet vroulike pioniers, sendelinge, predikers wat in die laat 1700’s sakramente bedien het! Bekende sendingfamilies soos Murray, Neethling en Pauw is goed verteenwoordig.
Tog is dit die gewone lewe van gewone vroue wat diep tref. Dikwels word daar geskryf oor die dood van ’n kind. ’n Tragiese liefdesverhaal speel af op Meerendal in Durbanville. Die Groot Trek word beleef in die woorde van die vroue wat daar was.
Natuurlik spring ons nie die gebrokenheid van ons geskiedenis vry nie. “De schandelijke … vrijhijt van onser slaven … heeft … ons so seer niet verdreven als … de gelijkstelling met de Christenen … Dat het onverdraaglijk was … waarom wij dan ons liever verwijderen,” skryf Anna Steenkamp (néé Retief), terwyl ander vroue hulle beywer vir die vrylating van slawe. Na Eva/Krotoa, is Dido die eerste vrou van kleur wie se stem gehoor word – eers op bladsy 746. Suid-Afrika se geskiedenis met kolonialisme, slawerny, apartheid en rassisme is, nes die piëteit, soos ’n goue draad deurgaans teenwoordig.
Die bundel is in Engels geskryf, met telkens ’n baie interessante biografiese inleiding oor die skrywer, waarna haar teks in Nederlands/Afrikaans volg, saam met ’n Engelse vertaling. Die groot aantal skrywers, die vertalings asook foto’s maak die 960 bladsye maklik leesbaar. Van Eva/Krotoa, deur die Voortrekkervroue, sendelingvroue, die feminis Marie du Toit tot moderne skrywers soos Lina Spies, Joan Hambidge, Ronelda Kamfer, noem maar op … hierdie is ’n heerlike boek om Vrouedag mee te gedenk.