Johan Botha

3 September 1935 – 7 Oktober 2018

Ds Jacobus Johannes Botha (BA, Theol Sendinginstituut) is op 3 September 1935 gebore in die distrik Louis Trichardt. Sy vader is Jacobus Johannes Botha, ’n professionele soldaat. Sy moeder is Magdalena Wilhelmina Jacobus Durr, wat ’n klerebesigheid bedryf. Johan bly die eerste elf jaar van sy lewe in Pretoria, waar sy moeder as enkelmoeder vyf kinders met liefde en oorgawe grootmaak. Johan begin sy skoolopleiding in 1943 aan die Laerskool Generaal Jac Pienaar in Pretoria en is vanaf 1948 tot 1950 leerling aan die Laerskool Swartland te Malmesbury. Hierna is hy leerling aan die Hoërskool Swartland te Malmesbury waar hy in 1954 matrikuleer. In sy skooljare is hy ’n kranige rugbyspeler wat vir Boland speel en hy neem ook leiding by die ACSV. Dit was ’n besondere tydperk vol geestelike seën in Malmesbury. Dr Johan het geskryf: “Ek is een van sewe leerlinge, wat in ’n bestek van sewe jaar uit daardie gemeente na die bediening gegaan het. Ses van ons het aan die Sendinginstituut op Wellington studeer en een te Stellenbosch.”

Na matriek word hy in 1955 student aan die Hugenote Kollege en behaal die BA-graad aan Unisa om toegang te verkry tot teologiese opleiding aan die Sendinginstituut te Wellington. Johan geniet die opleiding op Wellington as geroepe sendeling om die blye evangelie in Afrika uit te dra. In dié tyd is hy ’n kranige hokkiespeler wat vir sy provinsie speel. Hy werk vakansietye op treine en plase, om sodoende sy studiegeld aan te vul. In dié tyd word sy belangstelling in literatuur en boeke sterk geprikkel, ’n groot saak wat sy latere lewe in ’n besondere rigting sou stuur.

Ds Johan skryf in 2018: “Die studente wat in Samuel was, het deur die jare, tydens studentedae en vir die res van hulle bediening, ’n besondere esprit de core gevorm. ’n Hegte vriendskap van broederskap en kollegialiteit het die broers en een damestudent oor al die jare saam gebind. Gereelde kontak en verskeie groepsvergaderinge in die verskillende streke in die land het ons in kontak met mekaar gehou. Deur die jare het ’n nuusbrief aan al die Donkies en gades van die afgestorwenes, gehelp om met mekaar in verbinding te bly. Daar is ook enkele groot saamtrekke op Wellington gehou.” Ds Johan Botha was die hart en siel van hierdie bewe­ging, wat aangetoon het hoe sterk die bande van liefdevolle kameraadskap oor jare nog kan wees.

Op 8 Januarie 1959 trou Johan met Gerharda Magdalena Swiegers, ’n le­wensmaat wat hom met deernis en liefde bystaan tot die einde toe. Aan die einde van 1960 lewer die Sendinginstituut op Wellington twaalf kandidate, wat as sendelinge gelegitimeer word en die blye evangelie uitdra. Eerwaarde Johan Botha word op 12 Januarie 1961 bevestig in die NGKA Zwelitsha te King Williamstown in die Oos-Kaap. Sy invloed oor die volgende agt jaar is groot in die wye gebied tot by Keiskammahoek en Kidd’s Beach, terwyl drie nuwe gemeentes gestig word, onder meer by Dimbaza. Verskeie nuwe skole word gebou en ook kleiner kerkies. Intussen sluit die Sendinginstituut op Wellington en die eerste Algemene Sinode van 1962 in Kaapstad gee toestemming dat sendelinge aan die Kweekskool op Stellenbosch opgelei word. Die eerwaardes kry volwaardige predikantstatus en sou voortaan ook as dominees aangespreek word.

Op 18 Augustus 1968 aanvaar ds Johan Botha ’n beroep na die NGKA Tladi Zola in die hart van Soweto. Zoeloe is die oorwegende taal en ds Johan neem ’n kursus by RAU in Johannesburg. Destyds het Soweto nog nie elektrisiteit nie en dit was ’n vreemde gesig vir baie om ’n wit man met ’n gaslamp huisbesoek te sien doen. In die vroeë sewentigerjare het ds Johan beleef hoe daar ’n stadige oploop na die jeugopstand van Junie 1976 in Soweto gekom het.

Aan die einde van Augustus 1974 neem ds Johan Botha ’n beroep aan as hoof van die Mobiele Evangelisasie-eenheid met standplaas Greytown in Natal. Dit was ’n wonderlike geseënde tyd waar ds Johan met sy vermoë om te organiseer ’n groot rol gespeel het. Hy het skole besoek en tydens uitreike is ’n tent opgeslaan wat tot ’n duisend mense kon huisves. Dit was ’n groot geleentheid om die evangelie by mense te bring. Daar is ook duisende kinders bereik met skoolbesoeke. Na ses jaar in die veld met ’n karavaan as kantoor en slaapkamer, maak die Here ’n nuwe deur oop, toe ds Johan ’n aanstelling aanvaar na die Christelike Lektuurfonds, as bestuurder van die uitgewery in Bloemfontein.

Die naam is eers later verander van die NG Sendingpers en die NG Sen­dinguitgewers na die oorkoepelende Christelike Lektuurfonds (fonds, pers en uitgewers). Onder ds Johan se leiding is Christelike lektuur in inheemse tale ontwikkel in Suider-Afrika. Baie miljoene traktaatjies is in daardie dae gedruk en deur middel van sendelinge, die gevangenisdienste en die weermag versprei. Aan die einde van 1989 tree ds Johan af na ’n dienstyd van 39 jaar.

Hierna rus hierdie gebore sendeling nie, maar wend sy talente en gawes aan op nuwe geestelike akkers. Hy is agtien jaar lank op ’n deeltydse basis betrokke by die Fakulteit Teologie aan die Universiteit van die Oranje-Vrystaat in Bloemfontein. Ds Johan skryf: “Ek het ’n sertifikaatkursus geskryf deur die dosente van die Fakulteit Teologie, geadministreer. Oor ’n periode van twee jaar kon veral bruin en swart studente van verskillende kerke die kursus in teologie en bediening volg. Daar het 250 studente die kursus deurloop.”

Na sy aftrede hou hy hom besig met die uitgee van kleiner publikasies soos biografieë, outobiografieë, kontreigeskiedenis, resepteboeke en Bybelstudies. Mettertyd vestig ds Johan en Gerda Botha hulle in die Aandbloem Tehuis vir Bejaardes in Bloemfontein, waar hulle baie vir die inwoners beteken. Sy skielike afsterwe op 7 Oktober 2018 het skokgolwe deur die kerklike gemeenskap gestuur. Hy word oorleef deur sy vrou Gerda en drie dogters: Helena, Wilna en Christelle. ’n Afskeidsdiens word op 16 Oktober 2018 vanuit die NG Gemeente Aandbloem in Bloemfontein gehou. – Dr Gerdrie van der Merwe VDM

Hierdie artikel het oorspronklik in die Jaarboek van die NG Kerke 2019 verskyn.