In die Gereformeerde tradisie is kerkwees, musiek en sang byna sinoniem met mekaar. Heel dikwels word gemeentes in ons dag “gemeet” aan die sang en musiek van die gemeente.
Hoewel sang en musiek deur die eeue baie verander het en daar ook vandag wesenlike verskille bestaan oor die tipe musiek wat in gereformeerde kerke gebruik word, is die belang van musiek onontkenbaar. Dit was een van die grootste bydraes van die Reformasie.
Luther was ’n groot voorstander van musiek. In ’n brief aan Ludwig Senfl skryf hy: “Ek is nie skaam om openlik te bely dat daar naas teologie geen ander kunsvorm bestaan wat met musiek vergelyk kan word nie. Musiek alleen, kan naas teologie die siel van die mens laat stil word of opbeur. Dit is duidelik dat die duiwel, wat die argitek van neerdrukkende bekommernisse en negatiewe gedagtes is, van die klanke van musiek wegvlug net soos wat hy vlug van die woorde van teologie.”
Luther het nie net oor die belang van musiek gepraat nie. As gevolg van sy eie sangvernuf het hy die bynaam “die Wittenbergse nagtegaal” gekry.
Dit is daarom nie vreemd dat Luther die belang van musiek in eredienste verstaan het nie. In 1523 het hy begin om liedere vir ’n liedboek te versamel wat in 1524 gepubliseer is. Onder Luther se leiding het gereformeerde gemeentes begin deelneem aan gemeentesang en het sang en musiek integraal deel van die erediens geword.
Koorsang was altyd vir Luther belangrik, maar ’n gemeente wat sing, was vir hom hemels. In 1528 het hy die beroemde lied ’n Vaste burg is ons God geskryf – ’n lied waarvan ons die eggo’s steeds 500 jaar later hard en duidelik hoor.
Dit maak nie saak wat jy van Luther dink of hoe jy sy werk beoordeel nie – een feit staan soos ’n paal bo water: Hy het gereformeerde gemeentes geleer sing!
Waarskynlik is dit een van die grootste nalatings en uitdagings aan gemeentes in ons dag – om weer te begin sing! In ’n tyd waarin musiek in eredienste oorheers word deur voorsanggroepe en orkeste en waar lidmate al meer toeskouers word, daag die Reformasie ons uit om lidmate weer aan die sing te kry.
Om gereformeerd te wees beteken om waar lidmate in die erediens saamkom uit volle bors saam te sing!
▶ Prof Johan van der Merwe doseer kerkgeskiedenis aan die Universiteit van Pretoria.