Een van die belangrikste veranderinge wat die Reformasie tot gevolg gehad het, was die rol van prediking in die erediens.
Aanbidding in die Middeleeuse kerk het gefokus op die altaar en die bediening van die mis. Prediking was soms deel van die erediens maar was allermins noodsaaklik en goeie predikers is dikwels met groot agterdog bejeën.
Onder leiding van Luther het prediking die fokuspunt en die hart van die erediens geword.
Die oorgang van die altaar na die preekstoel het vir Luther voortgevloei uit sy werk as pastor. Prediking van die Woord was nie bloot die uitleg en verduideliking daarvan nie – dit was die verkondiging van die evangelie! Vir Luther was enige prediking sonder die beklemtoning van die evangelieboodskap nie ware prediking nie. Gemeentelede moes by elke denkbare geleentheid hoor dat dit God is wat hulle uit genade gered het.
Sy taalgebruik was reguit en volgens geleerdes soms selfs kru. Luther het dit by meer as een keer verdedig deur te beklemtoon dat gewone gemeentelede presies moes kon verstaan wat hy sê.
By een van die geleenthede het hy onder meer gesê: “Wanneer ek preek, daal ek baie laag af. Ek steur my nie aan die doktore en ander akademici van wie daar omtrent 40 in die gemeente is nie. Ek het my oë op die groot menigte jongmense, kinders en arbeiders van wie daar meer as 2 000 in die gemeente is”.
Die digter Heinrich Heine skryf daarom tereg: “Nie die onderskeidingsvermoë van Erasmus of sagtheid van Melanchton het in die prediking soveel vir die Reformasie beteken as die goddelike brutaliteit van Martin Luther nie.” Dit is daarom nie sonder rede dat gereformeerde dominees sedert die Reformasie in die algemene omgangstaal predikante genoem is nie.
Hierdie belang van prediking in die erediens is op ’n keer deur Ou-Testamentikus prof AH van Zyl beklemtoon toe hy aan sy studente gesê het: “Onthou menere, julle kan op geen manier in een week soveel mense met die Woord besoek en bereik as wat daar op ’n Sondag voor julle in die kerk sit nie. Sorg dat prediking altyd eerste prioriteit in jou bediening bly.” Miskien is dit nodig dat ons as gereformeerdes, in ’n tyd waarin al meer kansels verdwyn, diep nadink oor die rol van prediking in die erediens. Is jy nog in jou wese en met oorgawe ’n VDM-verkondiger van die Goddelike Woord?
▶ Prof Johan van der Merwe doseer kerkgeskiedenis aan die Universiteit van Pretoria.