Bybelse vloed gee moed

Genesis 9:8-17 word allerweë beskou as die slot van die Bybelse vloedverhaal. Eintlik moet ons sê “vloedverhale”. Van die vroegste tye in die navorsingsgeskiedenis het noulettende lesers besef dat Genesis 6:5 – 9:17 die integrasie van twee vloedverhale uit ou-Israel se tradisie verteenwoordig. Die een is in priesterkinge en die ander in nie-priesterkringe oorgelewer. Genesis 9:8-17 is die slot van die vloedverhaal uit priesterkringe.

Opvallend in Genesis 9:8-17, is die sewe maal herhaling van “verbond”, die drie maal herhaling van “teken”, die (reën)boog as teken en alle vlees wat by die verbond ingesluit word.

In die Bybel en in besonder binne die priesterlike tradisie, hou sewe gewoonlik met God, sy teenwoordigheid en/of sy handelinge verband. Drie kan na die drie-verdieping skeppingsbeeld van destyds verwys, te wete hemel, aarde en doderyk. Saam gee drie en sewe vir ons tien, die afgeronde of volkome getal. Die gebruik van getalle funksioneer ook dikwels in die Ou Testament as metafoor van orde, te midde van ongekende chaos, lyding en trauma.

Die Hebreeuse woord wat ons met “ewig” vertaal is eerder ’n omvattende as ’n toekomstige begrip. Dit sluit in die eerste plek die verlede en hede in. God se verbond met mense is voor mense reeds daar. God neem in sy verhouding met mense, met die skepping, die inisiatief. Die verbond beteken dat God Hom aan mense verbind – Hy is ons God en ons is sy gemeenskap. Die verbond is onvoorwaardelik. Dit vra nie ’n teenprestasie van mense nie. Die verbond verseker ons dat God Hom nooit afsny van mense nie. Die woord in vers 11 behoort eerder met “afsny” as “uitroei” of “uitwis” vertaal te word. God verbind Hom aan alle vlees. Hierdie verbintenis beteken dat God ons nooit van Hom afsny nie. Hierdie verbintenis is ewig – dit omspan ons verlede, hede en toekoms.

Wat die “teken” in hierdie teks betref, vertaal die 2020 Afrikaanse Vertaling van die Bybel tereg “boog” en nie “reënboog” nie. Onder geleerdes was daar nog nooit eenstemmigheid oor die betekenis van die “boog” hier nie. Moontlik word dit na analogie van ou Nabye-Oosterse mitologieë oor gode wat met hulle boë pyle na die aarde afskiet gebruik. Meer aanvaarbaar egter is dat die “boog” na analogie van Assiriese soldate met hulle boë in ’n nie-aanvallende, in ’n rustende posisie verwys. Die boog is nie gerig nie, maar hang in die lug. Die boog in die lug is ’n teken dat God nie teen mense, of sy skepping oorlog voer nie. Nee, by God is daar rus in die chaos, in ons lyding, in ons trauma.

Lees ook: ‘My God, my God, waarom het U my verlaat?’

Wat het ou-Israel ten aansien van lewensverlies, materiële verlies, lyding, vernietiging en trauma gehoor, toe die vloedverhaal van Genesis 6 – 9 aan hulle oorvertel is? Die besonderse klem op verbond waarmee dit afsluit, het hulle verseker dat dit wat hulle deurmaak, hulle in die teenwoordigheid van God deurmaak. Hulle is nie afgesny van God af, van God verlate nie. God se verbond is ook met die natuur, met die watervloed. Daar is nie grense aan God se verbond nie, dit is allesomvattend.

Hulle verstaan van die boog in ’n rustende posisie het hulle verseker dat God nie besig is met ’n aanslag teen hulle nie. Selfs in dit wat hulle nou deurmaak is daar by God rus. Hulle kan onder vernietigende omstandighede na God toe vlug. Uiteindelik is daar net by God rus en berusting.

Gebed: Here, mag u Gees ons dermate vul dat ons ten aansien van ongekende ellende, perspektief behou op u verbintenis aan alle lewe, terwyl oorlogsboë om ons, rustende boë word. Amen.

• Dr Fanie Cronjé is medeleraar, NG Kerk Lynnwood, Pretoria.