God se genade troef sy oordeel 1 000 teen vier

Bybelvertaling, soos enige ander vertaalprojek, het uitdagings en beperkings. Wanneer ons woorde uit ’n hedendaagse taal gevind het om die Hebreeus of Aramees van die Ou Testament weer te gee, het die proses van vertaling eintlik maar pas begin. Vertaling het tog geldige verstaan as einddoel. Geldige verstaan sluit onder meer die integrasie van geografiese, sosio-kulturele, historiese en ander kennisvelde in.

Neem Eksodus 34:6-7 as voorbeeld. Die 1933/1953 Afrikaanse vertaling het die Hebreeus vertaal as: “En toe die HERE by hom verbygaan, het hy geroep: HERE, HERE, barmhartige en genadige God, lankmoedig en groot van goedertierenheid en trou; wat die goedertierenheid bewaar vir duisende, wat ongeregtigheid en oortreding en sonde vergewe, maar nooit ongestraf laat bly nie; wat die ongeregtigheid van die vaders besoek aan die kinders en aan die kindskinders, aan die derde en aan die vierde geslag.”

Die 1983 Afrikaanse vertaling vertaal dié verse as: “Terwyl Hy by Moses verbygaan, roep die Here: ‘Ek, die Here, is die barmhartige en genadige God, lankmoedig, vol liefde en trou. Ek betoon my liefde aan geslagte en geslagte. Ek vergewe ongeregtigheid, oortreding en sonde, maar Ek spreek niemand sonder meer vry nie. Ek reken kinders en kleinkinders die sondes van vaders toe selfs tot in die derde en vierde geslag.’”

LEES OOK: Die Ou Testament – ’n tweede of ondergeskikte kanon?

Dit terwyl die 2020 Afrikaanse vertaling dit vertaal as: “Die Here het reg voor hom verbygegaan en uitgeroep: ‘Die Here, die Here, ’n barmhartige en genadige God, geduldig, oorvloedig in troue liefde en waarheid, wat troue liefde vir duisende bly handhaaf, wat skuld, oortreding en sonde vergewe, maar wat beslis niks ongestraf laat nie, wat vir die sondeskuld van ouers, kinders en kleinkinders laat boet, ook die derde en vierde geslag.’”

Let op die frase wat in elkeen van die voorbeelde in “bold” gedruk is. Maak dit vir jou sin? Vergewe God nou, of laat hy nie ongestraf bly nie? Indien ons ons van argeologiese en sosio-kulturele kennis bedien, word ’n geldige vertolking van die Hebreeuse teks van Eksodus 34:6-7 sonder meer duideliker.

Bybelse mense was groepsgeoriënteerde mense, met families as kern. Op die familiegrond het daar gewoonlik drie tot vier geslagte gebly. Wat een lid van so ’n uitgebreide gesin doen, het gevolglik reperkussies vir almal in die uitgebreide gesin gehad. Eksodus 34:7 getuig dat die Here ons sondes vergewe, terwyl ons nie noodwendig aan die gevolge van ons sonde kan ontkom nie. God se vergifnis is onvoorwaardelik en volkome. Dikwels kan ons egter nie aan die gevolge van ons verkeerde dade ontkom nie en raak dit selfs ons nageslag, ja, ons naastes. Dit is die werklikheid van hierdie lewe.

LEES OOK: Ongelykheid, kommunikasie en geweld

Die teks praat egter nie net oor die gevolge van ons sonde wat ons naastes ook negatief kan raak nie. Dit praat in besonder oor die effek van God se genade wat verder strek as die effek van ons sonde. My verkeerde optrede kan dalk drie tot vier geslagte op my werf raak. God se troue liefde, erbarming, liefde, genade en vergifnis strek egter tot aan die duisendste geslag.

Eksodus 20:5-6 en Deuteronomium 5:9-10 lewer dieselfde getuienis. Ek haal hier slegs Eksodus 20:5-6 uit die 1933/1953 vertaling aan: “Jy mag jou voor hulle nie neerbuig en hulle nie dien nie; want Ek, die HERE jou God, is ’n jaloerse God wat die misdaad van die vaders besoek aan die kinders, aan die derde en aan die vierde geslag van die wat My haat; en Ek bewys barmhartigheid aan duisende van die wat My liefhet en my gebooie onderhou.”

Hier aan die einde van nog ’n jaar, wanneer ons dalk ook bestekopname maak van ons lewe oor die algemeen, troos hierdie tekste. Ja, ek het gedurende hierdie jaar andermaal foute gemaak en ook soms verkeerd opgetree en sonde gedoen. Dié optrede van my het plek-plek slegte gevolge gehad – ook vir diegene naby aan my, mense vir wie ek lief is. Met Advent en Kersfees wat op hande is, hoor ons die blye tyding steeds as ware en betroubare evangelie – God vergewe onvoorwaardelik, terwyl sy genade en liefde my en my geliefdes se deel sal bly, selfs lank nadat ek nie meer op hierdie aarde is nie.

• Dr Fanie Cronjé is medeleraar van die NG Kerk Lynnwood, Pretoria.