Die NG Kerk het nog nie ’n standpunt geformuleer rondom die hofuitspraak op 18 September 2019 van die Konstitusionele Hof wat bevestig het dat lyfstraf in private huishoudings onwettig is nie. Die kerk het nog nie die volle uitspraak onder oë gehad nie. Die NG Kerk was ook nie deel van die versoek deur FORSA en ander waarin aansoek gedoen is dat die hooggeregshofuitspraak van 2017, waarin beslis is dat lyfstraf in private huishoudings onwettig is, ter syde gestel moet word nie.

Wat lyfstraf betref,die wenslikheid daarvan al dan nie, het die NG Kerk hom egter reeds uitgespreek toe die proses rondom die Wysiging van die Wetgewing op Kindersorg in 2007 aan die gang was. Die NG Kerk het toe gereageer op art.139 wat oor lyfstraf gegaan het in dié Wysingswet.

Die standpunt van die NG Kerk ten opsigte van lyfstraf was toe die volgende:

Die Kerk het haar by die beginsel geskaar wat reeds dekades geld en wat sy nog altyd ondersteun het, dat die belange (insluitend veiligheid) van kinders eerste gestel word, selfs bo ouerlike regte.  Daarom kan kinders uit ouerlike sorg verwyder word en kan ouers selfs hulle ouerlike regte verbeur.

Hiermee het die kerk tot nou toe saamgestem en in kinderhuise, wat deur die kerk opgerig is, is honderde kinders wat uit hulle ouers se sorg verwyder is.  Die beginsel wat nou in die debat na die hofuitspraak deur sommige voorgestaan word dat die ouerlike reg om lyfstraf toe te pas belangriker is as die veiligheid van die kind word nie deur die kerk ondersteun nie.

Die debat in die sosiale media gaan van die veronderstelling uit dat ‘n Bybels- verantwoorde opvoeding redelike en liefdevolle lyfstraf insluit. Feit is dat in die christelike samelewing, sowat 80 persent van die bevolking, daar byna daagliks die erge vorme van vergrype teen kinders plaasvind – dikwels deur ouers wat daarin roem dat hulle christene is en meen dat die gesag om so teen hulle kinders op te tree juis van God kom.

Die bewyse hiervan kry ons in die Kinderhof en die duisende kinders wat van ouers verwyder moet word juis om hulle teen “christelike en liefdevolle” ouers te beskerm.  Christelikheid of godsdienstigheid waarborg nie redelikheid nie en talle misdade is al onder die dekmantel van liefde gepleeg.  Dit is ook so dat talle volwassenes wat geweldadig optree se probleme begin het toe hulle as kinders slagoffers van geweld was – en hulle ouers die toepassing van geweld as lyfstraf gesien het en dit selfs Bybels geregverdig het.

’n Groot gaping skei ons eie tyd met antieke opvattings oor kinderopvoeding, waarvan dissiplinering deel uitmaak. Soos met baie ander dinge kan ‘n mens nie alles wat in die Bybel oor tugtiging voorkom letterlik vandag toepas nie, spesifiek wat lyfstraf betref. Lyfstraf was so deel van die antieke vorm van dissiplinering dat niemand ‘n oog daaroor sou knip nie. Dit was eenvoudig as vanselfsprekend aanvaar; dis ondenkbaar dat in die antieke tyd opvoeding daarsonder kon plaasvind. En dit is dikwels so dat lyfstraf gevrees is omdat dit buitensporig toegepas is. Iets hiervan slaan deur in die woorde van Spr 19:18, en waar die profeet pleit dat die Here “met mate” sal tugtig (Jer 10:24; vgl 30:11).

Opvoedkundige insigte wat intussen ontwikkel is en baie studies wat gedoen is oor die opvoedkundige waarde van lyfstraf toon aan dat kenners vandag daaroor eens is dat lyfstraf uiters beperkte opvoedkundige waarde het. Kinders leer die spelreëls van die lewe nie soseer deur die vrees vir (lyf)straf nie, maar deur die voorbeeld wat ouers en ander rolmodelle van die samelewing stel.

Die ideaal was nog altyd om lyfstraf sover moontlik te vermy en eerder ander vorme van dissiplinering te gebruik wat meer opvoedkundig verantwoord is. Maar dissiplinering moet daar wees, anders word die kind nie voorberei vir die eise van die lewe nie en kan hy/sy nie sy/haar plek as volwaardige mens en volwassene in die lewe inneem nie.

Die uitspraak teen lyfstraf ontneem nie ouers die reg en verantwoordelikheid vir hulle kinders se opvoeding nie. Die sosiale wetenskappe het heelwat navorsing gedoen wat daarop dui dat gesag en dissipline op ander wyses as met geweld gevestig word.  Dit is ook ‘n ongeldige argument om die verval van dissipline in die skoolstelsel gewoon toe te skryf aan die beperking (verbod) op lyfstraf in skole nie.

Dit is die volgehoue taak van die kerk om ouers te bemagtig om hulle kinders met respek en waardigheid te dissiplineer, deur groter fokus op die huisgesin en christelike waardes vir die familielewe te plaas en om meer deel te neem aan die afkeuring van geweld van watter aard en teen wie ookal. – Uitgereik deur dr Gustav Claassen, algemene sekretaris van die NG Kerk. 

Die NG Kerk is diep bewus van die kompleksiteit van misdaad en geweld in Suid-Afrika. Internasionaal is dit aan die toeneem en Suid Afrika deel in hierdie tendens. In ons eie situasie vererger faktore soos armoede en werkloosheid die probleem. Begrip vir hierdie faktore beteken egter nie dat ons die omvang en intensiteit van misdaadvlakke wat ons tans sien nie, wil regverdig nie.

Ons sien en ervaar die impak daarvan op passasiers wat op treine beroof en afgegooi word; polisielede wat vermoor word; ’n kind wat vlak voor haar skool uit haar ma se hande geruk en ontvoer word, ’n plaasboer en sy vrou wie se voete in kookwater gedruk en voetsole afgesny word; vragmotors wat aan die brand gesteek word, mense wat die afgelope weke sinloos en wreed vermoor is soos die student wat ’n pakkie by die poskantoor gaan afhaal, gesins- en huishoudelike geweld waar ’n pa sy kinders ophang, grootskaalse geweld teen vroue en kinders. Die spiraal van geweld lyk onomkeerbaar.

Geweld druis direk in teen die menswaardigheid van mense, asook die regte van mense soos dit neerslag vind in ons Grondwet. Die wese van ons demokrasie word ernstig bedreig. Vir ons as Christene kom die ganse boodskap van die Evangelie in gedrang.

Die drastiese toename in geweld en misdaad die afgelope tyd vra vir dringende aksie van die kerk en samewerking met ander rolspelers rondom die saak. Terwyl ons waardering het vir wat gedoen word en begrip het vir die dilemmas waarmee die owerheid en wetstoepassers soms sit, hoor en sien ons nie ’n sterk genoeg “nee” vir misdaad en geweld nie. Die houding van geen-toleransie teen enige vorm van misdaad, hoe groot of klein ookal is nie ferm genoeg nie.

Die kerk is bewus daarvan dat die owerheid nie op hul eie die hele probleem kan oplos nie. Die burgerlike samelewingsverbande, waarvan die kerk deel is, sal verantwoordelikheid vir eie gemeenskappe moet aanvaar.

As NG Kerk wil ons onsself verbind om saam met ander kerke en instansies te werk aan die vorming van ’n samelewing met duidelike en sterk morele en gemeenskapswaardes. Daarom glo ons dat ons nou:

• Introspektief onsself moet af vra tot watter mate ons onbedoeld deur ons kerklike praktyke, aanames en gewoontes die huidige kultuur van geweld in stand hou.

• Moet vra of die kerk se teologie van menswaardigheid genoegsaam ontwikkeld is en gepraktiseer word om patriargie teen te staan.

• Saam met ander kerke strategieë moet bespreek en planne vir optrede moet beraam.

• Saam met die ander kerke praat oor wyses hoe ons as gelowiges slagoffers kan ondersteun.

• Saam met die owerhede – nasionaal en plaaslik – oor die saakgesprek moet voer. Saam dringend ’n gesprek met die Minister van Veiligheid en Sekuriteit moet aanvra.

• Ons gemeentes op plaaslike vlak moet vra om te besin oor strategië om die uitdagings van misdaad daar aan te spreek.

• Almal moet oproep om ernstige voorbidding te doen vir ons land met die oog op vrede, geregtigheid en vooruitgang. – Uitgereik deur dr Gustav Claassen, algemene sekretaris van die NG Kerk. 

Veertig predikante, vanuit die Hervormde Kerk (NHKA) en NG Kerk (NGK), het op Vrydag 19 Julie by die Hervormde Gemeente Won­derboom in Pretoria bymekaar gekom. Die ontmoeting was ’n uitvloeisel van ’n gesprek wat in 2018 tussen die leierskap van die NHKA en die NGK plaasgevind het. Reeds by dié geleentheid is die behoefte uitgespreek om groter samewerking op alle vlakke van die twee kerke te bevorder.

Vir die afgelope jare is daar goeie samewerking tussen die NGK en NHKA. Sedert 2000 word studente saam opgelei aan die UP. Die bilaterale ooreenkoms, wat in 2011 tussen die twee kerke goedgekeur is, het die goeie samewerking verder momentum gegee en verskeie predikante is al oor en weer beroep. Daar bestaan goeie skakeling op sinodale vlak en die leierskap van die twee kerke ontmoet gereeld op formele en informele vlak.

Om te verseker dat daar daadwerklik oor die belewenisse en behoeftes van gemeentes gepraat word, is ’n aantal gemeentepredikante van albei kerke vir gesprek genooi. Die doel van die ontmoeting was om kennis te neem van samewerking op voetsoolvlak en in hoe ’n mate dieselfde tendense op die twee kerke inspeel.

Prof Kobus Schoeman (UVS) het inleidend inligting vanuit 2014 se Kerkspieël-navorsing met die vergadering gedeel. Die profiel van ons lidmate is feitlik identies. Die gemiddelde ouderdom van albei kerke se lidmate is 53 jaar, en net meer as 20% van ons lidmate is dooplidmate. Sowat 30% van albei kerke se lidmate is bo die ouderdom van 60 jaar. ’n Krimpende lidmaattal is by beide die kerke ’n realiteit. Die finansiële posisie van beide kerke se gemeentes is dieselfde. Om en by 25% van die gemeentes het ’n krimpende inkomstebasis, en 10% van die gemeentes is in ’n finansiële oorlewingskrisis.

Meer positief is die feit dat ’n missionale ekklesiologie vir die lidmate van albei kerke belangrik is. Ongeveer twee derdes van die gemeentes leef tot ’n redelike of groot mate missionaal en is daarop ingestel om na die gemeenskap om hulle uit te reik. Geestelike groei en bywoning van eredienste is ewe belang­rik vir albei kerke se lidmate.

Die twee kerke se teologiese opleiding, aan die UP, staan duidelik voor ’n kruispad met dalende studentegetalle en stygende kostes. Daar is eenstemmigheid dat die NHKA en NGK se teo­logiese opleiding by UP onlosmaaklik aan mekaar verbind is, en daar is versoek dat die gesprek oor teologiese op­leiding deur die kuratoria van die kerke dringend voortgesit moet word.

Opdrag is gegee aan ’n werkkomitee om aandag te gee aan ’n moontlike tussenorde ten einde samewerking tussen plaaslike gemeentes van die twee kerke moontlik te kan maak. ’n Tussenorde is alreeds funksioneel om die proses van eenwording tussen die NGK en die VGK moontlik te maak.

Dit was die gevolgtrekking van die vergadering dat die twee kerke sáám meer effektief kan dien wanneer die Here ons in hierdie tyd roep om deel te hê aan sy werk in ons wêreld.

Die ontmoeting was in baie opsigte ’n belangrike mylpaal in die verhouding tussen die NGK en die NHKA en meer gesprekke sal in die toekoms gevoer word.

– Dr Gustav Claassen is algemene sekretaris van die NGK.